Categorie Columns

33. Mier

 

Uit de Tuinkrant van Volkstuinvereniging ‘Nut en Genoegen’,  oktober 2019

 

 

Engels            ant
Duits              ameise
Frans             fourmi
Spaans          hormiga                                          
Kroatisch      mrav                                                
Turks             karınca                                            
Arabisch       namla                                              
Berbers         takutfit, awettuf
Chinees         mǎyǐ

 

Als een gebaar naar onze niet-Nederlandse medetuinders en ter informatie van de anderen, bovenstaand lijstje met namen voor de ‘mier’ in  hun taal. Wereldwijd zijn er trouwens nog veel meer namen.

 

In Nederland komen ruim 200 soorten mieren voor, las ik.  Ze hebben ieder een aparte (Latijnse) naam, maar wij leken noemen ze allemaal mier. Dat wil zeggen hier in Noord-Holland, want elders in ons taalgebied heet ie weer anders. ’t Woord mier moet oeroud zijn, maar de oudste bewijsplaats is toch pas uit 1240, mire. In een woordenlijst uit 1287 staat deze regel: ‘Formica heten wi die miere’ (formica noemen wij mieren). Van dat formica zijn trouwens de Franse en Spaanse benamingen afgeleid.

Lees verder “33. Mier”

Patates frites

(uit: Dialectatlas van het Nederlands, 2011, red. Nicoline van der Sijs)

 

Algemeen wordt aangenomen dat de patates frites een Belgische uitvinding is en dat dat gerecht in Nederland pas na de oorlog bekend geworden is. Daar zit veel in, maar niet alles. Patates frites mag dan in Nederland pas na de tweede wereldoorlog algemeen bekend geworden zijn, er wordt al veel eerder melding van gemaakt. In de roman Het rosse leven en sterven van de Zandstraat van M.J. Brusse uit 1912 verschijnt, temidden van “kroegen, de zuur- en visch-, oliebollen-, loerthuizen”, opeens ook een “petat friet”-huis. In een verrassend moderne spreektaalspelling nog wel, maar wel tussen aanhalingstekens omdat het blijkbaar toch een nieuw woord was. Het boek speelt in Rotterdam, in de zeelieden-  annex hoerenbuurt, vlakbij de haven.

Lees verder “Patates frites”

32. Bijen en imkers

Uit de Tuinkrant van Volkstuinvereniging ‘Nut en Genoegen’,  augustus 2019

 

 

 

’t Gelderse landgoed Bingerden, gelegen aan de IJssel ten oosten van Arnhem, heette in 970 Bingart. In die naam zit ’t meervoud van bie, biën, en dat is dus de oudst bekende vermelding van de bij. Gart is natuurlijk ’tzelfde woord als we hebben in boomgaard. Tegenwoordig worden op Bingerden trouwens kwekerijdagen georganiseerd, met lezingen, o.a. over ‘wilde bijen’!

 

Lees verder “32. Bijen en imkers”

31. Vlinder

Uit de Tuinkrant van Volkstuinvereniging ‘Nut en Genoegen’,  juni 2019

 

Ik sta er zelf van te kijken dat ik ’t nog niet eerder over de vlinder en zijn namen heb gehad, want er is geen insect dat zoveel namen heeft en dat is altijd leuk. Ik bedoel niet de namen voor de vele soorten vlinders die er zijn, als dagpauwoog, gamma-uil, atalanta, koolwitje, en vele meer. Nee, mij gaat ’t nu om de namen voor ‘vlinder in ’t algemeen’. Dat zijn er ook ontzettend veel. Wat voorbeelden: ellekapelle, pinnevoegel, beuterschutte, botervijver, capelle, pepel, fijfautre, flieflottre, flikketeer, flinter enzovoorts. Zie ook verder in dit stukje.

 

Lees verder “31. Vlinder”

30. Tuingereedschap: spa en schop

 

Uit de Tuinkrant van Volkstuinvereniging ‘Nut en Genoegen’,  april 2019

 

De twee gereedschappen waar dit stukje over gaat, moeten oud zijn net als die uit m’n vorige stukje, schoffel en schrepel. Nog niet uit ’t Neolithicum, de prehistorische periode die ca. 11.000 v. Chr. begon). Dat was de periode waarin een samenleving van jagers/verzamelaars langzaam overging in een van landbouwers. Voor landbouw heb je andere gereedschappen nodig dan voor de jacht en dus moeten er in dat Neolithicum werktuigen uitgevonden zijn om de grond te bewerken.

Lees verder “30. Tuingereedschap: spa en schop”

28. De ui


Uit de Tuinkrant van Volkstuinvereniging ‘Nut en Genoegen’, december 2018

De beste tijd om uien te oogsten is al lang weer voorbij. Die valt in augustus las ik ergens, maar een stukje over de benaming ui kan natuurlijk altijd. Dat ik dat nu pas doe, vind ik eigenlijk wel gek, want de ui (Allium cepa) is voor een taalkundige een heel dankbare plant. Zijn verschillende benamingen geven namelijk een mooi beeld van de culturele invloeden, die ons taalgebied in de loop van de tijd heeft ondergaan, in de vorm van leenwoorden.

Lees verder “28. De ui”

Hoe ik slachtoffer werd van Ransomware, maar me wist te revancheren!

 

Afbeeldingsresultaat voor ransomware

’t Was in de namiddag van maandag 24 september dat ik geconcentreerd bezig was aan een powerpoint-presentatie. Ik had op Internet een programma gevonden waarmee je You-Tubefilmpjes in een PP-presentatie kunt plaatsen en begon dat te downloaden toen opeens, WHAAMMM!, mijn scherm op zwart sprong, met dreigende rode letters en een dreigende stem die in ’t Engels zei: “Uw computer is door een virus aangevallen. Zet de computer niet uit, maar neem contact op met dit telefoonnummer, 072- 808 02 46.”

 

In een reflex heb ik de computer wel uitgezet en weer aan, maar ’t zwarte scherm kwam terug. “NOOIT betalen” is de boodschap, wist ik, maar hoe kom je dan zo snel mogelijk van die blokkade af. Dat wist ik dan weer niet.

Lees verder “Hoe ik slachtoffer werd van Ransomware, maar me wist te revancheren!”